Een korte geschiedenis van het 'homohuwelijk'

Er hing al iets in de lucht...

De homo/lesbische beweging heeft lange tijd ambivalent gestaan tegenover het huwelijk.Homomannen liepen te hoop tegen dit bolwerk van burgerfatsoen en lesbische vrouwen zagen niets in een instituut dat vrouwen onderdrukte. Tegelijkertijd prikkelde het huwelijk ook de verbeelding. In 1994 vond in Nederland "Europride" plaats. Uit heel Europa kwamen homo's en lesbo's naar Amsterdam om mee te lopen met de optocht op Roze Zaterdag. De week daaraan voorafgaand waren er allerlei roze festiviteiten.

Drie jaar later doet het lesbisch cafe Vive la Vie met een grote boot mee aan de Canal Parade. Op de voorplecht beleven twee stralende, in het wit getooide bruiden de dag van hun leven. Deze huwelijksboot won de eerste prijs in de categorie grote boten. Wie had toen kunnen bedenken dat wat toen nog spel was, in 2001 in "de echt" kon plaatsvinden.

Van partnerregistratie tot openstelling van het huwelijk

De jurist Jan-Wolter Wabeke ziet juridische mogelijkheden om het burgerlijk huwelijk voor personen van gelijk geslacht mogelijk te maken. Hij neem hierover contact op met Henk Krol, de hoofdredacteur van de Gay Krant en in 1988 begint de sticht Vrienden van de Gay Krant, ondersteund door de Gay Krant, een campagne voor de openstelling van het burgerlijk huwelijk voor homoseksuelen.

Proefproces en enquete

Het mannenstel Gerard Kuipers en Frans Stello begint in samenwerking met de stichting Vrienden van de Gay Krant een proefproces om te kunnen trouwen. In 1989 erkent de meervoudige kamer van de Amsterdamse rechtbank dat nergens in de wet staat dat het huwelijk alleen bedoeld is voor een man en een vrouw. Maar dat neemt niet weg dat de wetgever het huwelijk wel degelijk bedoeld heeft voor een man en een vrouw. Als er in de maatschappij inmiddels veranderende ideeën over de invulling van het huwelijk leven, zo is de uitspraak, dan is het aan de politiek om hiermee aan de slag te gaan. CDA minister van Justitie Hirsch Ballin, een rechtgeaarde katholiek, beweert vervolgens dat de Nederlandse bevolking hier nog lang niet aan toe is. Uit een enquête gehouden in opdracht van de Gay Krant, blijkt echter dat de meerderheid van de Nederlandse bevolking vindt dat homoseksuelen ook op dit punt gelijke rechten moeten krijgen.

Trouwregisters op het stadhuis

De stichting Vrienden van de Gay Krant stuurt eind 1990 een brief aan alle gemeenten met het verzoek een trouw register te openen voor paren van gelijk geslacht. Het staat gemeenten namelijk vrij om naast het gemeentelijke huwelijksregister een ander register in te stellen. Hoewel het inschrijven in het trouw register geen enkele formele waarde heeft, zet het de landelijke politiek wel onder druk. Deventer bijt op 5 juni 1991 de spits af.

Onder overweldigende belangstelling van de media laten Pauly van der Wildt en Janna van de Hoef zich registreren. Maar niet iedereen reageert enthousiast op deze nieuwe ontwikkelingen.

Foto: Wilberto v.d. Boogaard

Als Gerard Kuipers en Frans Stello zich in Hoornaar in het trouw register laten inschrijven, worden ze opgewacht door protesterende gelovigen en in de omliggende dorpen hebben diverse inwoners gevolg gegeven aan de oproep om hun vlag halfstok te hangen.

PvdA-staatssecretaris van Jusitie Elisabeth Schmitz zal toch nog vier jaar nodig hebben om met een voorstel voor een wettelijke relatieregeling te komen. Maar op 1 januari 1998 is het dan eindelijk zover en kunnen zowel hetero's als homo's een partner registratie aangaan. Het margarine briefje, de partner registratie, wordt weliswaar als een goede stap op weg naar het huwelijk beschouwd, maar de strijd voor het echte boterbriefje gaat gewoon door.

Foto: Fotobureau Thuring B.v.

In 1998 komt er een tweede Paars Kabinet en de nieuwe PvdA staatssecretaris Job Cohen loodst het wetsvoorstel voor openstelling van het burgerlijk huwelijk veilig door de Tweede en Eerste Kamer.

Nederland is hiermee het eerste land ter wereld waar mannen met mannen en vrouwen met vrouwen kunnen trouwen.